Anlaşılamayan Bitcoin
Her keşif, her icat ve her düşünce birer ihtiyaçtan doğar. Isınmak için ateşi keşfettik, yük taşımak için tekerleği. Sevgiye ihtiyaç duyduğumuz için köpekleri evcilleştirdik, gösterdiğimiz sevgiyi görememek içinse kedileri. Ne kadar güzel yaşadığımızı göstermek için Instagram’ı çıkarttık, düşüncelerimizi beğendirmek için Twitter’ı. Peki Blockchain neden ve nasıl ortaya çıktı?
Satoshi Nakamoto, 2008'in Ekim ayında metzdowd.com adlı sitede 9 sayfalık bir makale yayımladı. Bu makalede elektronik para olarak adlandırılan Bitcoin’in mantığı anlatılıyordu. Daha sonra yazılımına başlanan Bitcoin, ilk bloğun yaratılmasıyla hayata geçmiş oldu.
Hızlı bir şekilde yayılmaya başlayan Bitcoin ile satıcısı olan her şeyi alabiliyorduk. İster pizza sipariş edin, ister kiralık katil tutun, ister kokain alın. Peki paramız varken neden Bitcoin kullanalım? Bitcoin’in avantajı ne?
İşte Bitcoin’in tam olarak sağladığı avantaj: Elektronik Ortamda Gizlilik. İnternette alışveriş yapmak için sanal cüzdanınızın veya kredi kartınızın olması lazım. Para akışı için bankaların onayı ve gözlemi elzem. Yapılan her işlem mutlaka başka biri tarafından kontrol ediliyor. Oysa Bitcoin ile yapılan işlemler tek bir otoritede toplanmaz, kriptografik olarak garanti altındadır ve onay için fikir birliği gerekir. Tabi bunların nasıl yapıldığını anlamak için ne tür bir mekanizmanın çalıştığını anlamak lazım. ‘Anlaşılamayan Bitcoin’ anlaşılmak üzere!
Karıştırılan Terimler
Öncelikle bahsi geçen terimleri anlaşılır kılalım. Lütfen burayı ‘Ben zaten biliyorum’ diyerekten okumamazlık etmeyiniz, en azından göz gezdiriniz.
Blockchain: Blockchain, şeffaf bir şekilde verilerin tutulmasına dayanan bir teknolojidir. Bu şeffaflık, Blockchain teknolojisinin sadece para akışı için değil sağlık, yardım kuruluşları ve nesnelerin interneti gibi alanlarda da kullanılmaya başlanmasını sağlamıştır.
Bitcoin: Bitcoin ise Blokchain’in aksine anonimlik esasıyla çalışan ve Blockchain teknolojisini kullanan bir kripto para birimidir. Bitcoin, yalnızca dijital para akışında kullanılır.
Block ve Chain: Bloklar ve zincirler Blockchain teknolojisinin temel yapı taşlarıdırlar. Yapılan işlemlerin bilgilerini içeren bloklar, zincirler ile birbirlerine bağlıdırlar. Aynı zamanda bu bloklarda önceki bloğun bilgisi de tutulur.
Kripto: En basitçe ‘şifreleme’ anlamına gelen kripto, gizliliğin olmazsa olmazlarındandır. Belirli bir girdi, kriptolamak için oluşturulan fonksiyondan geçerse kriptolanmış olur.
Mining: Kripto paralarla gerçekleşen işlemlerin, onaylanması ve yeni bir blok oluşturup içine yazılması için gereken işlemdir. Bir bilgisayara ve internete sahip olan herkes mining yapabilir.
Altcoin: Blockchain teknolojisi ile üretilmiş, Bitcoin’e göre bazı algoritmik farkları bulunan, farklı ihtiyaçlara cevaplar olarak üretilmiş diğer kripto paraların genel adı.
Bitcoin İşlemleri
Öncelikle Bitcoin’i sanal cüzdanımızda sakladığımız bir para gibi düşünelim. Her sanal cüzdanın kriptolanmış bir adresi olur. Bu sayede işlem yaptığınız adresin kime ait olduğunu bilemezsiniz. Eğer yanlış bir adrese bitcoin gönderirseniz yapmanız gereken şey: bir bardak soğuk su içmek.
Bitcoin ile yapılan her işlem, blok zincirindeki blokların içine yazılmak zorundadır. Yani şu ana kadar yapılan tüm işlemlerin hesabını bloklar üzerinde görebiliriz. Hesabımızdan başkasına bir transfer gerçekleştiğinde, bu işlem onaylanmak üzere bir havuza düşer, daha sonra da bloğa yazılır.
İçerisinde bizim de işlemimizin bulunduğu bloğun onaylanması için ‘Mining’ yapılması gerekmektedir. Çok detaya girmeden açıklamak gerekirse, her bloğun çözülmesi gereken bir bulmacası vardır ve bulmacayı ilk çözene bitcoin ödülü verilir. Aynı zamanda bu bilmeceyi çözmek demek, bloğun içine yazılan işlemlerin onaylanması demektir.
Peki bu bilmecenin çözümünü bulan madencinin doğru sonuca ulaştığı nasıl anlaşılır? İşte bu noktada dağıtık sistem devreye girer. Çözümü bulan madenci, çözümünü tüm ağ ile paylaşır. Diğer madenciler ise bu çözümü onaylarlar. Onaylamak, bulmaya göre çok basit bir işlemdir.
Bir otoritenin olmadığı bu sistemde insanların birbirlerini onaylaması, akla bazı soru işaretleri de getiriyor. Bir madenciolarak bulmacayı çözdüğümüzü hayal edelim. Doğru veya yanlış farketmeksizin ağdaki madencilerin %51'ini çözümümüzü onaylaması için ikna edebilirsek sisteme hükmedebiliriz. Kendi yaptığımız işlemleri silebiliriz, ve aynı parayı 2 kez harcayabiliriz. Sadece kendi yaptığımız işlemleri onaylayıp diğer işlemleri onaylamama gücüne sahip oluruz. Bu da tam anlamıyla bir kaosa yol açar. Neyse ki böyle bir güce sahip olmak için 17,5 milyar dolarlık donanımı gerekmekte. Tabi bu donanımı kurmak için binlerce dönüm arsa ve çalıştırmak için milyonlarca liralık elektrik parası da ihtiyaçlar arasında.
Bitcoin’in Diğer Kripto Paralardan Farkı
Bitcoin dışında elbette ki başka kripto paralar da vardır. Bunların Bitcoin’e göre farklı avantajları ve dezavantajları olduğu için, ihtiyaçlara göre kullanım farkı oluşturabilmektedir. Ethereum, akıllı kontratlar oluşturmak için kullanılan bir kripto paradır ve otomatik olarak 2 kullanıcı arasında bir anlaşma yaratabilir. XRP ise daha çok dijital ödemeler için kullanılmaktadır çünkü Bitcoin’e göre işlemler çok daha düşük bir ücretle ve çok daha hızlı gerçekleşir.
Aynı zamanda algoritmik farklardan da söz etmek gerekiyor. Bitcoin işlemleri onaylanırken madenci çözümünü ağ ile paylaşır ve ağdakiler çözümü kontrol eder. Bu da hem işlem gücü istiyor hem de zaman. XRP’de ise yapılan işlemlerin doğruluğu bir anket ile belirleniyor. Ağdaki insanlar işlemin onayını bu şekilde vererek, sistemin çok hızlı işlemesini sağlıyor.
Diğer kripto paralardan bahsederken tabi ki Dogecoin’i de Bitcoin ile karşılaştırmak gerekir. İşleyiş olarak çok farklı bir sistemi olmayan bu altcoin, topluluğuyla dikkat çekiyor. Özellikle Reddit’te, çokça spekülasyon ve Dogecoin hakkında paylaşımlar bulabilirsiniz. Bir meme üzerine yaratılmış altcoinin zaten böyle olmaması şaşırtıcı olurdu. Dogecoin’den etkilendiyseniz ve satın almak istiyorsanız dikkatli olmanızı tavsiye ederim, çünkü Dogecoin’ler sınırsızdır ve her dakika 10.000 yeni Dogecoin üretilir. Bu da Dogecoin’in her zaman ucuz olmasını sağlar.
Bitcoin Bankaların ve Devletlerin Sonu mu?
İnsanlık tarihi boyunca, yapılan takaslarda kullanılmak üzere belirlenen çeşitli cisimler, Lidyalıların ilk darphaneyi kurarak bir standart ortaya koyması ile para adını almıştır.
Paranın buluşu insanlık tarihi için çok yararlı olsa da, sebep olduğu çok fazla dramatik olay da vardır. İnsanlar tarih boyunca para için birbirlerini öldürmüş, birbirlerinden çalmıştır. Gözünü para hırsı bürümüş bir insanın vicdanı ve ahlakı, çok daha alt bir düzeydedir.
Bankalar ve devletler, günümüz dünyasında para kontrolünü sağlayan en büyük otoritelerdir. Kripto paralar, bu otoriteyi yok sayarak paranın akışını sağlayan bir düzene ön ayak olmuştur. Çok daha özgür olan bu düzen, şüphesiz ki otoritelerin zayıflamasına da sebep olacaktır. Ancak bankalar ve devletlerin sonunun geleceğini söylemek güç. Bankaların tek gelir kaynağının para akışı olmadığını hepimiz biliyoruz. Devletlerin ise kontrol edemediği para akışı, kendi sonu olması için kesinlikle yeterli bir sebep değildir.
Özet
YTD.
Referanslar
[1]: Euromoney. Difference Between Blockchain And Bitcoin
[2]: Bilimkurgukulubu. Bitcoin, Blockchain, Kapitalizm vs. Üzerine
https://www.bilimkurgukulubu.com/genel/inceleme/bitcoin-blockchain-kapitalizm-vs-uzerine/
[3]: Wikipedia. Satoshi Nakamoto
https://tr.wikipedia.org/wiki/Satoshi_Nakamoto
[4]: Cointelegraph. What is %51 Attack
https://tr.cointelegraph.com/news/what-is-51-attack-how-much-it-costs-to-launch-a-51-attack-bitcoin
[5]: Academy Binance. Blockchain Use Cases
https://academy.binance.com/tr/articles/blockchain-use-cases
